محمدصادق افشار، بیمارستان، بیمارستانی واقع در بلوار جمهوری، در شمال غربی شهر یزد.
در دی ۱۳۵۶، به همت محمدصادق افشار، از تاجران و خیران سرشناس، این بیمارستان در مساحت ۲۲ هزار مترمربع و زیربنای ۱۵۷۰۰ مترمربع در چهار طبقه (با احتساب زیرزمین) با ۲۲۰ تخت شامل بخشهای درمانی و پشتیبانی ساخته (حسینی؛ «تاریخچه ... »، بش) و همزمان نیز ساختمانی در قسمت غربی آن، معروف به ساختمان بهداری (آموزشگاه بهیاری)، برای آموزش و تربیت پرستاران تأسیس شد. هر دو ساختمان در ۱۳۵۷ ش، بهطور همزمان به بهرهبرداری رسید (نکویی). ریاست بیمارستان را شیخالاسلام در سالهای (1357-1359 ش) بر عهده داشت. بر سَردَرِ این بیمارستان، گفتۀۀ علامه سید محمدحسین طباطبایی نوشتهشده است که خطاب به پرستاری فرمودند: «من حاضرم حاصل هفتادسال عبادتم را با یکشب پرستاری از مجروحین عوض نمایم» («علامه ... »، بش). ذکر این گفته را میتوان ارادت بانی بیمارستان به پرستاری از مجروحان دانست؛ بر همین اساس، از ۱۳۶۰ ش که با گسترش دامنۀۀ جنگ و حضور بیشازپیش مردم در جبههها، شمار مجروحان جنگی افزایش یافت، بیمارستان افشار پذیرای مجروحان جنگی شد. به گفتۀۀ پرویندخت افشار، فرزند بانی بیمارستان، رسیدگی به وضع مجروحان و بهبود آنها بسیار افتخارآمیز بود (حسینی).
براساس اسناد موجود، بیشترین شمار مجروحان در فاصلۀۀ سالهای ۱۳۶۱-1363 ش پذیرششده که از نیروهای رزمندۀۀ سراسر ایران حاضر در عملیاتهای فتحالمبین، بیتالمقدس، رمضان، محرم، والفجر مقدماتی، والفجر ۲، والفجر ۴، خیبر و بدر بودهاند (نک: جدول). شاخصترین مجروح پذیرششده در این بیمارستان حسین خرازی، فرمانده لشکر ۱۴ امام حسین(ع) بود که در عملیات خیبر دست راستش براثر اصابت ترکش قطعشده بود. چگونگی پذیرش مجروحان براساس نوع جراحت آنها، مانند اصابت ترکش به بدن، سوختگی یا شکستگی بود؛ بدین ترتیب که در مرحلۀۀ نخست، مجروحان در همان مناطق جنگی به بیمارستانهای صحرایی منتقل و پذیرش میشدند و آنهایی که وضع وخیمتری داشتند، پس از تشکیل پرونده و اقدامات درمانی اولیه (گاه عمل جراحی)، به این بیمارستان فرستاده میشدند (رنجبر).
این بیمارستان در طول سالهای جنگ، حدود ۲۱۵۵ تن از مجروحان را مداوا کرده است (نک: جدول). تیم فعال برای امدادرسانی به مجروحان ده پرستار و هفت بهیار و امدادگر بودهاند.
جدول شمار پذیرش مجروحان جنگ تحمیلی (دانشگاه ... )
سال شمار افراد
1360 ش ۱۶۰
1361-1363 ش ۱۳۱۱
1364-1365 ش ۴۵۲
1366-1367 ش ۲۳۲
2155 جمع کل
پس از پایان جنگ تحمیلی در ۱۳۶۷ ش، فعالیت بیمارستان در راستای ارائۀۀ خدمات به خانوادۀۀ ایثارگران ادامه یافته و تاکنون (1398 ش)، 42 تن از آنها جذب و به کار گرفتهشدهاندبهکارگرفته شدهاند.
در ۱۳۶۸ ش، در راستای توسعه و گسترش خدمات بیمارستان افشار بخش تخصصی قلب به آن افزوده شد و باهمت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد، نوع فعالیت بیمارستان از عمومی به تخصصی قلب تغییر پیدا کرد. هماکنون، این مرکز با ارائۀۀ خدمات تخصصی و فوق تخصصی پزشکان مجرب درزمینۀۀ جراحی قلب، داخلی قلب، آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی با ۱۴۴ تخت فعال و ۱۸۲ تخت موقت و ستارهدار فعالیت دارد. این مرکز زیر نظارت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ازجملۀۀ بیمارستانهای تابع دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد است (است(«تاریخچه»، بش).
مآخذ: حسینی، سید مجتبی، نکویی اهل کرم (فیلم مستند محمدصادق افشار؛ بارگذاری: اردیبهشت ۱۳۹۳)، آپارات، <www.aparat.com> (دسترسی: ۱۰ بهمن ۱۳۹۸)؛ دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، گواهی سند، سند مورخ ۹ اسفند ۱۳۷۹، شم بازیابی ۲۶۸۰۷۳/1/171/پ، موجود در ادارهکل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس استان یزد؛ «تاریخچۀۀ بیمارستان» (بارگذاری: بیتا)، دانشگاه علوم پزشکی صدوقی یزد، <www.ssu.ac.ir> (دسترسی: ۲۸ دی ۱۳۹۸)؛ رنجبر، عباس (از رزمندگان و نویسندگان دفاع مقدس)، مصاحبه با مؤلف، ۴ بهمن ۱۳۹۸؛ «علامه طباطبایی ثواب نماز شبهایش را با چه چیزی عوض میکند؟» (بارگذاری: ۹ مرداد ۱۳۸۹)، خبرگزاری رسمی حوزه، <www.hawzahnews.com> (دسترسی: ۱۰ بهمن ۱۳۹۸).